Starożytne teksty opisują empatię (współczucie) i uważność jako dwa skrzydła jednego ptaka, podkreślając w ten sposób, że musimy mieć otwarte serce, aby móc mieć otwarte oczy. Akceptacja i współczucie nie starają się zatuszować naszych obecnych emocji fałszywymi pozytywnymi uczuciami. Obserwują i pozwalają być wszystkiemu, co się pojawia w danej chwili (za „Uważność. Trening pokonywania codziennych trudności” Ronald D. Siegel)

Efekty badań neurobiologów nad uważnością:

• w 2005 roku dr Sara Lazar i grupa naukowców z Uniwersytetu Harvarda zbadała mózgi osób praktykujących uważność i porównała z mózgami osób, które tego nie robiły; u osób medytujących część odpowiedzialna za integrację mózgu tzw. wyspa była znacznie grubsza.
• w 2007 roku ponowiono te badania na niemieckim Uniwersytecie w Giessen przy wykorzystaniu innych pomiarów mózgu – ponownie przednia wyspa u osób praktykujących uważność była grubsza.
• w 2011 roku zbadano ludzi, którzy nigdy wcześniej nie interesowali się uważnością, a przeszli przez 8 tyg. kurs uważności MBSR na potrzeby eksperymentu i bezpośrednio po nim odnotowano w ich mózgach zmiany w obszarach odpowiedzialnych za: naukę i procesy pamięciowe, regulację emocji, wzrost samoświadomości, empatię; mózgi osób trenujących świadomy oddech i uważność, dzięki powtarzanym ćwiczeniom, rozwinęły większą i grubszą ścieżkę, która łączy ciało z układem limbicznym i wyspą (częścią tej ścieżki jest nerw błędny odpowiedzialny za generowanie świadomej reakcji: „uspokój się i nawiąż kontakt”); większa i lepiej połączona z korą przedczołową wyspa sprawniej wysyła informacje do obszarów na wyższym poziomie mózgu, a to pozwala zastosować mniej odruchowy sposób reagowania niż gwałtowny impuls z układu limbicznego.

Neurobiologiczne korzyści z rozwijania empatii:

• Przebudowa mózgu, dzięki której możliwa jest większa elastyczność w wyborze reakcji: integracja pozioma i pionowa mózgu (półkuli prawej i lewej oraz części gadziej, emocjonalnej i kory nowej)
• Neuroplastyczność mózgu poprzez powstawanie połączeń neuronalnych odpowiedzialnych za elastyczność, spójność, stabilność, samoregulację i dostosowanie społeczne
• Warunkowanie responsywności w miejsce reaktywności, co oznacza częstszy świadomy wybór odpowiedzi w miejsce wcześniejszych automatycznych działań
• Przełączenie układu nerwowego z trybu przetrwania na tryb rozwoju skutkujący większym spokojem i zaufaniem do siebie w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych – są one traktowane jako wyzwania, a nie wyolbrzymione problemy zagrażające życiu
• Zmiana biochemii mózgu przez wzrost poziomu dopaminy, czyli hormonu, który pomaga radzić sobie ze stresem, wypaleniem, depresją i traumą